جراحی سرطان روده

روده بخش مهمی از دستگاه گوارش است که از دوازدهه (اثنی‌عشر) تا مقعد را تشکیل می‌دهد. روده در انسان و بسیاری از پستانداران به دو بخش رودهٔ باریک و رودهٔ بزرگتقسیم می‌شود.

روده نقش بسیار مهمی در هضم و جذب غذا دارد.

روده باریک حدود ۶ متر طول دارد و بین معده و روده بزرگ قرار گرفته است. عملکرد اصلی روده باریک، هضم و جذب مواد غذایی می باشد. گاهی این قسمت از دستگاه گوارشی دچار سرطان می شود، البته باید گفت که سرطان روده بزرگ بسیار شایع تر از سرطان روده باریک می باشد.

سرطان روده بزرگ و راست روده نکات مشترک زیادی دارند و اغلب به عنوان سرطان کولورکتال نامیده می‌شوند. سرطان کولورکتال شاید شایع‌ترین سرطان در میان مردان و زنان آمریکایی بعد از سرطان پوست باشد هر چند میزان ابتلا به آن، در کشورهای شرقی کمتر از کشورهای غربی است. عواملی چون بالا بودن سن (بالای ۵۰ سال)، رژیم غذایی غنی از چربی به ویژه منابع حیوانی و عدم تحرک همچنین برخی عوامل مانند پولیپ‌های روده‌ای، بیماری‌های التهابی مزمن روده و سابقه خانوادگی می‌تواند خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را افزایش دهد.

سرطان کولون و رکتوم به آهستگی و در مدت زمان طولانی، به وجود می‌آید. هر چند قبل از ایجاد سرطان معمولاً یک سری تغییرات پیش سرطانی در لایه‌های پوشاننده داخلی کولون یا رکتوم مشاهده می‌شود. برخی آزمایش‌ها برای مشخص کردن آدنوما و سرطان کولورکتال بدون علامت سودمند هستند که می‌توان به آزمایش خون در مدفوع، امتحان رکتوم با انگشت، سیگموئیدسکوپی قابل انعطاف، کولونوسکوپی و باریم انما روده بزرگ اشاره کرد. رژیم غذایی، فعالیت بدنی، محدود کردن مصرف غذای پر چربی، خوردن ۵ وعده میوه‌جات و سبزیحات در روز و خوردن مقدار زیاد غلات و حبوبات خطر ایجاد سرطان کولورکتال را کاهش می‌دهند. تغییر علایمی در عادات روده‌ای، خون در مدفوع، ضعف، خستگی، درد شکم، از دست دادن اشتها، تهوع، کاهش وزن، درد موقع اجابت مزاج و حرکات روده‌ای می‌توانند از علایم سرطان کولورکتال باشند.

روده بزرگ به طول ۵/۱ متر است که از دریچه ایلئوسکال شروع شده و به رکتوم ختم می‌شود. ساختار آن به گونه‌ای است که ذخیره مواد دریافتی از روده کوچک، جذب مایعات و مواد محلول در آن‌ها را انجام می‌دهد. بافت پوششی آن از نوع جاذب بدون پرز می‌باشد. ترشح مواد موکوسی فراوان از سلول‌های ترشحی مخاطی، حرکت محتویات روده بزرگ را تسهیل می‌کند. وجود فولیکول‌های لنفاوی پراکنده بی‌شمار در مجرای روده، حفاظت روده را در برابر باکتری‌ها بر عهده دارد.

روده بزرگ نسبت به روده کوچک فراخ‌تر است. این فراخی در ابتدای روده حداکثر و سپس بتدریج تا به رکتوم کاهش می‌یابد، سپس از این نقطه تا بالای مجرای مقعدی مجدداً جهت ساختن آمپول رکتوم فراخ می‌گردد.

سرطان کولورکتال بیماری بدخیم و شایعی است که مرگ ‌و میر نسبتاً قابل توجهی را نیز به دنبال دارد اما از سوی دیگر، این سرطان قابل پیشگیری است. معمولاً سرطان‌های کولورکتال از آدنوم‌هایی نشأت می‌گیرند که در خلال یک کولونوسکوپی غربالگری، قابل شناسایی و برداشت هستند. مطالعات بسیاری نیز نشان می‌دهند که داروهای مهار کننده سیلکواکسیژناز باعث کاهش تعداد آدنوم‌های کولورکتال در انسان‌ها و حیوانات مبتلا به پولیپوز آدنوماتوی خانوادگی می‌شوند. پژوهشگران جهت بررسی نقش مهار کننده‌های سیلکواکسیژناز در جلوگیری از نئوپلازی‌های اسپورادیک کورکتال، گروهی از بیماران را که آدنوم‌های آن‌ها قبلاً توسط جراحی برداشته شده بود، به دو گروه تقسیم کردند و تحت درمان با دارونما یا سلکوکسیب قرار دادند. پیگیری بیماران مذکور با کولونوسکوپی در فاصله ۱ و ۳ سال بعد انجام شد. بررسی نتایج نشان می‌دهد که سلکوکسیب داروی مؤثری در پیشگیری از آدنوم‌های کولورکتال است اما به دلیل حوادث قلبی عروقی بالقوه، امکان تجویز متداول آن برای این منظور وجود ندارد.

سرطان کولون از سرطان‌های شایع دستگاه گوارش است. به علت وضعیت خاص آناتومیک، حجم و غدد لنفاوی وسیع اطراف آن، سرطان کولون هم دیر علامت می‌دهد و هم به سرعت به ارگان‌های مجاور دور و نزدیک خود دست‌اندازی می‌کند. این دو امر مهم موجب گردیده است که بیماران در مراحل پیشرفته خود مراجعه کنند.
کولکتومی یا برداشتن کولون، درمان این بیماری تلقی می‌شود. این عمل جراحی که معمولاً به صورت جراحی با باز کردن شکم انجام می‌شود، به دست افراد با تجربه در زمینه لاپاروسکوپی پیشرفته می‌تواند با کمک لاپاروسکوپ انجام گیرد.
مهم‌ترین عامل در پیش بینی طول عمر بیماران که بر انتخاب روش درمانی تأثیر می‌گذارد، مرحله تومور است. جراحی در مراحل اولیه مؤثر می‌باشد. به طور همزمان یا منحصراً می‌توان شیمی درمانی و پرتو درمانی را نیز انجام داد. جراحی آندوسکوپیک با لیزر نیز ممکن است. در مراحل پیشرفته بیماری جراحی جهت کمک به عبور غذا صورت می‌گیرد و درمانی نیست.

تشخیص

در صورت پیدایش دشواری دفع، خونریزی و یا علایم دیگر ارزیابی و تشخیص را می‌توان با کلونوسکوپی و یا رادیوگرافی با باریم انجام داد. مزیت کلونوسکوپی این است که امکان نمونه‌برداری از تومور را میسر می‌سازد.

. بیماران مبتلا به تومورهای رکتوم که امکان رزکسیون کلونوسکوپیک آن‌ها از طریق Snaring، به لحاظ بزرگی حجم تومور و یا دیگر اندیکاسیون‌های مترتب، وجود ندارد را می‌توان بدون باز کردن شکم و با روش TEM درمان نمود. بدیهی است در مواردی که نیاز به اعمال جراحی وسیع‌تر باشد، انجام رزکسیون لاپاروسکوپیک این تومورها و یا عمل جراحی باز، قابل اجرا می‌باشند.
در واقع به منظور افزایش میزان حفظ اسفنکتر در تومورهای خوش‌خیم مانند ویلوس ادنوما و سرطان‌های قسمت تحتانی رکتوم، بیماران با استفاده از آندوسکوپ و ابزارهای مخصوص تحت درمان جراحی قرار خواهند گرفت. این بیماران تحت ارزیابی قبل از عمل شامل کلونوسکوپی قرار می‌گیرند. عوارض عمل جراحی اندک است و در نهایت این عمل آندوسکوپیک باعث حفظ اسفنکتر می‌گردد.